Anadolu’nun en köklü peynir çeşitlerinden biri olan tulum peyniri, kendine has aroması, yoğun tadı ve uzun süre dayanabilen yapısıyla sofraların vazgeçilmezlerinden biridir. Yüzyıllardır geleneksel yöntemlerle üretilen peynir, özellikle Doğu Anadolu ve İç Anadolu bölgelerinde yaygın olarak tüketilir. Keçi veya koyun sütünden elde edilen ürün, keçi derisinden yapılan tulumlarda ya da özel bez torbalarda olgunlaştırılarak hazırlanır. Bu olgunlaşma süreci sayesinde peynir hem sertleşir hem de eşsiz bir aroma kazanır. Yöresel üretimle birlikte farklı bölgelerde modern yöntemlerle de hazırlanır. Ancak geleneksel üretimden gelen özel tat, hala en çok tercih edilendir.
Tulum peyniri, genellikle koyun ya da keçi sütünden yapılan ve uzun süre dayanıklılık göstermesi için tulum, torba ya da deri içerisine basılarak olgunlaştırılan geleneksel bir peynir türüdür. Yoğun kıvamı ve tuzlu yapısı sayesinde hem kahvaltılarda hem de yemeklerde sıkça tercih edilir. Bu peynir türü, Anadolu mutfağının kültürel miraslarından biri olarak görülür. Yapım sürecinde sütün mayalanmasıyla elde edilen peynir telemesi, küçük parçalar halinde ufalanır ve tuzlanarak sıkıştırılır. Daha sonra özel torbalarda veya tulumlarda aylarca bekletilerek olgunlaştırılır.
Olgunlaşma süresi boyunca peynirin tadı keskinleşir, yapısı sertleşir ve karakteristik kokusu ortaya çıkar. Geleneksel köylerde yapılan üretim, lezzetiyle diğer peynir çeşitlerinden ayrılır. Doğal saklama yöntemleri sayesinde uzun süre bozulmadan kalır. Bu özelliğiyle tulum peyniri, günlük tüketimin yanı sıra misafir sofralarında ikram edilen özel bir lezzet olmuştur.
Anadolu’nun en eski peynir çeşitlerinden biri olan Tulum peynirinin üretim süreci geleneksel yöntemlerle günümüze kadar ulaşmıştır. Yapımında genellikle koyun veya keçi sütü tercih edilir, çünkü bu sütlerin yağ oranı ve aroması peynire özgün tadını kazandırır. Öncelikle taze süt kaynatılır. Ardından peynir mayası eklenerek mayalanma sürecine bırakılır. Bir süre sonra süt katılaşarak teleme haline gelir. Bu teleme parçalanarak küçük lokmalar halinde ufalanır ve fazla suyu süzdürülür. Daha sonra tuzlama işlemi yapılır. Tuz, hem peynirin lezzetini artırır hem de uzun süre dayanmasını sağlar.
Tuzlanan peynir parçaları, keçi derisinden yapılan tulumlara, bez torbalara veya özel kaplara sıkıca doldurulur. Burada peynirin havasız bir ortamda kalması sağlanır. Bu aşama, peynire hem yoğun kıvam hem de keskin aroma kazandırır. Peynir tulumlarda 3 ila 6 ay arasında bekletilerek olgunlaştırılır. Bu süreçte peynirin yapısı sertleşir, rengi beyazdan sarıya döner ve kendine has kokusu ortaya çıkar. Özellikle mağara ortamında olgunlaştırılan obruk peyniri, bu sürecin en özel örneklerinden biridir. Üretim aşamasındaki sabır ve el emeği, tulum peynirini Anadolu mutfağının en değerli lezzetlerinden biri haline getirir.
Tulum peyniri, hem yapım yöntemi hem de lezzet özellikleriyle diğer peynir çeşitlerinden ayrılır. Geleneksel yöntemlerle hazırlanan bu peynir, özellikle köylerde ve yöresel üretim merkezlerinde yoğun ilgi görür. Uzun olgunlaşma süreci, peynire kendine özgü keskin bir tat ve yoğun kıvam kazandırır. Tuzlu yapısı nedeniyle hem kahvaltılarda sade olarak hem de börek, pide ve salatalarda kullanılabilir. Tulum peynirinin öne çıkan özellikleri ise şöyle sıralanabilir:
Obruk peyniri gibi özel çeşitleriyle Türkiye’nin en seçkin peynir türleri arasında sayılan ürün, hem yöresel kültürü yansıtan hem de sofralara eşsiz bir lezzet katan geleneksel bir ürün olarak öne çıkar.
Tulum peyniri, yoğun aroması ve uzun süre dayanabilmesi ile bilinse de doğru koşullarda saklanmadığında kısa sürede tadını ve yapısını kaybedebilir. Geleneksel olarak tulumlarda ya da bez torbalarda olgunlaştırılan peynir, uygun ortam sağlandığında aylarca bozulmadan muhafaza edilebilir. Evde saklarken dikkat edilmesi gereken en önemli nokta, peynirin hava ile temasını minimuma indirmektir. Havasız ortamda hem yapısını korur hem de aromasını kaybetmez.
Buzdolabında saklamak en güvenli yöntemdir. Peynir, cam kaplarda ya da vakumlu poşetlerde muhafaza edilmelidir. Plastik kaplar yerine cam tercihi, peynirin doğal kokusunu korumasına yardımcı olur. Ayrıca peynirin bulunduğu kap içerisine az miktarda tuzlu su eklenirse peynirin daha uzun süre taze kalması sağlanabilir. Güneş ışığından uzak, serin ve nem oranı dengeli bir ortamda saklamak, peynirin raf ömrünü uzatır. Büyük boy paketlerde sunulan 5 kg tulum peyniri tüketim kolaylığı açısından ihtiyaç kadar dilimlenip porsiyonlanarak derin dondurucuda saklanabilir. Bu yöntem, peynirin tazeliğini aylarca korumasına yardımcı olur.
Tulum peyniri, birçok yemekte ve mezede de kendine yer bulan çok yönlü bir lezzettir. Yoğun aroması sayesinde kullanılan her tarife derinlik katar ve geleneksel Anadolu mutfağının vazgeçilmez bir parçası haline gelir.
Tulum peyniri ile yapabileceğiniz en lezzetli tarifler ve kullanım önerileri şöyledir:
Kullanım önerilerinin yanı sıra tulum peynirini şarap ve pekmez gibi ürünlerle de eşleştirmek, gurme tatlar elde etmenizi mümkün kılar. Bu çok yönlü peynir, yalnızca günlük sofralarda değil, özel davetlerde de farkını ortaya koyar.
Tulum peynirinin fiyatı, kullanılan süt türüne, üretim yöntemine, olgunlaşma süresine ve gramajına göre değişiklik gösterir. Geleneksel yöntemlerle üretilen peynirler, zahmetli süreçleri nedeniyle diğer peynir çeşitlerine kıyasla biraz daha yüksek fiyatlarla satışa sunulur. Tulum köy peyniri fiyatı farklılık gösterse de tüketiciler en çok güvenilir üreticilerden gelen doğal ve katkısız ürünlere yönelir.
Kars’ın doğal yaylalarında üretilen, geleneksel yöntemlerle hazırlanan tulum peynirine ulaşmak isteyenler için Kars’tan Yöresel doğru adrestir. Katkısız, sağlıklı ve yöresel lezzet garantisiyle sofralara ulaşan ürünleri sayesinde tüketiciler, güvenilir fiyatlarla ve gerçek lezzetle buluşur. Siz de yöresel tadı sofralarınıza taşımak için Kars’tan Yöresel üzerinden tulum peyniri sipariş verebilir, Anadolu’nun en özel peynirlerinden birini güvenle deneyimleyebilirsiniz.